8/9/2011

Αλέξανδρος Ν. Ρόκας, Δρ. Νομικής, Δικηγόρος

Πριν λίγες μέρες, στις 6.9.2011, ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων το Νομοσχέδιο με τίτλο «Σύσταση ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων - Αντικατάσταση του Έκτου Κεφαλαίου του ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας) - Προπτωχευτική Διαδικασία Εξυγίανσης και άλλες διατάξεις», διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: www.hellenicparliament.gr/UserFiles/bcc26661-143b-4f2d-8916-0e0e66ba4c50/s-dimosyn-pap.pdf. Το νομοσχέδιο αυτό, και συγκεκριμένα το άρ. 12 αυτού, μεταρρυθμίζει εκ βάθρων το 6^ο κεφάλαιο του Πτωχευτικού Κώδικα, προσπαθώντας να συνδυάσει τα θετικά στοιχεία της διαδικασίας συνδιαλλαγής και της διαδικασίας των άρ. 44 επ. Ν. 1892/1990. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η συνοπτική παρουσίαση των τροποποιήσεων που επήλθαν στο νομοσχέδιο σε σχέση με τη μορφή που αυτό είχε όταν παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο στις 28.4.2011 (βλ. www.mindev.gov.gr/?p=4271). Να σημειωθεί ότι πολλές από αυτές τις τροποποιήσεις είναι αποτέλεσμα των συζητήσεων με τους εκπροσώπους κοινωνικών φορέων και τους βουλευτές στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, δηλ. τη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου. Οι τροποποιήσεις αυτές έχουν ως εξής:

1) Διαγράφεται η δυνατότητα του δικαστηρίου να υπαγάγει στη διαδικασία επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν «σοβαρά οικονομικά προβλήματα», ύστερα από πρόταση του Εισηγητή της Μειοψηφίας κ. Κ. Χατζηδάκη καθώς και άλλων βουλευτών, καθώς θεωρήθηκε ότι η διατύπωση αυτή διευρύνει υπερβολικά το πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας (άρ. 99 § 1). Έτσι, στη διαδικασία δύνανται να υπάγονται μόνο επιχειρήσεις που βρίσκονται σε επαπειλούμενη ή επελθούσα παύση πληρωμών, σε αντίθεση με τη διαδικασία συνδιαλλαγής, που αρκείτο σε «παρούσα ή προβλέψιμη οικονομική αδυναμία».

2) Για τις επιχειρήσεις που έχει επέλθει η παύση πληρωμών, η μη συνυποβολή αίτησης πτώχευσης από τον οφειλέτη δεν καθιστά απαράδεκτη την αίτηση για υπαγωγή στη διαδικασία εξυγίανσης (άρ. 99 § 6 εδ. β΄), σύμφωνα με την πρόταση της αντιπροέδρου του Δ.Σ.Α. κ. Ι. Καλαντζάκου. Πάντως, όπως διευκρινίζεται, δεν αποκλείεται η ευθύνη των διοικητών της επιχείρησης βάσει του άρ. 98 ΠτωχΚ. Να σημειωθεί, επίσης, ότι δεν τροποποιείται η § 8 του άρ. 99, σύμφωνα με την οποία αν ο οφειλέτης περιέλθει σε κατάσταση παύσης πληρωμών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξυγίανσης, οφείλει να υποβάλει αίτηση πτώχευσης (η εξέταση της οποίας αναστέλλεται), βάσει του άρ. 5 § 2. Συνεπώς, η επέλευση της παύσης πληρωμών μετά την έναρξη της διαδικασίας δεν σημαίνει το πέρας αυτής, όμως α) ενδέχεται το δικαστήριο να μην επικυρώσει τη συμφωνία, αν αυτή δεν αίρει την παύση πληρωμών (άρ. 106ζ § 3) και β) διατηρείται η ευθύνη διοικητών της επιχείρησης που δεν υποβάλλουν αίτηση πτώχευσης βάσει των άρ. 5 § 2 και 98, τα οποία τυγχάνουν εφαρμογής σε περίπτωση αποτυχίας της εξυγίανσης και κήρυξης της πτώχευσης.

3) Ανάμεσα στα στοιχεία που καταθέτει ο οφειλέτης με την αίτησή του, προστίθεται η βεβαίωση της αρμόδιας οικονομικής υπηρεσίας για τα χρέη προς το Δημόσιο (άρ. 100 § 2). Αν δεν καταθέσει τα σχετικά στοιχεία, η αίτησή του απορρίπτεται ως απαράδεκτη.

4) Για τους οφειλέτες που είναι φυσικά πρόσωπα, ως εμπειρογνώμονας δύναται να ορίζεται ελεγκτής και πτυχιούχος ανωτάτης σχολής, που είναι μέλος του Ο.Ε.Ε. και κάτοχος άδειας Λογιστή Φοροτεχνικού Α’ τάξεως (άρ. 100 § 4 εδ. β΄).

5) Επέρχεται μείωση του γραμματίου κατάθεσης κατά 1.000 ευρώ, το οποίο ανέρχεται στα 4.000 ευρώ, ή στα 7.000 ευρώ για τις ΑΕ ή στα 2.000 ευρώ όταν δε ζητείται διορισμός μεσολαβητή ή ο οφειλέτης είναι φυσικό πρόσωπο (άρ. 100 § 5). Η τροποποίηση αυτή ανάγεται στις παρατηρήσεις της ΕΣΕΕ, η οποία επιθυμούσε τη διεύρυνση του υποκειμενικού πεδίου εφαρμογής της διαδικασίας και στις μικρότερες επιχειρήσεις.

6) Κλητεύονται υποχρεωτικά το δημόσιο ή οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης, όταν είναι πιστωτές (άρ. 100 § 6 εδ. γ΄).

7) Υπό το καθεστώς της διαδικασίας συνδιαλλαγής αλλά και σύμφωνα με την αρχική μορφή του Νομοσχεδίου, η ολιγόμηνη προθεσμία σύναψης της συμφωνίας άρχεται από τη δημοσίευση της απόφασης του δικαστηρίου στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ε.Τ.Α.Α., κάτι που επιβραδύνει τους ρυθμούς της διαδικασίας, καθώς ο επιφορτισμένος με τη δημοσίευση γραμματέας του δικαστηρίου ενδέχεται να καθυστερήσει τη δημοσίευση αυτή (βλ. Αλ. Ρόκα, Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων, Εκδ. Σάκκουλα, 2011, σ. 51, 91). Η νεότερη μορφή του Νομοσχεδίου ορθώς ορίζει ότι η προθεσμία άρχεται από την έκδοση της απόφασης (άρ. 101 § 1 εδ. α΄).

8) Εφόσον συναινεί ο οφειλέτης και το 60% των απαιτήσεων των πιστωτών, η διαδικασία μπορεί να παραταθεί για 3 μήνες, συνεπώς να διαρκέσει συνολικά μέχρι 7 μήνες (άρ. 101 § 1 εδ. γ΄), σύμφωνα με την πρόταση του Εισηγητή της Μειοψηφίας κ. Κ. Χατζηδάκη.

9) Ο μεσολαβητής (ή, αν αυτός δεν υφίσταται, ο οφειλέτης) δύναται να ζητά, εκτός από τα πιστωτικά ιδρύματα, και από το δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης να του παράσχουν εντός 10 ημερών πληροφορίες σχετικές με τις οφειλές προς αυτά. Δεν ορίζονται, όμως, οι συνέπειες παράβασης αυτής της υποχρέωσης.

10) Ορίζονται εποπτικού δικαίου συνέπειες σε περίπτωση παράβασης της υποχρέωσης που έχουν τα πιστωτικά ιδρύματα να παράσχουν πληροφορίες στο μεσολαβητή εντός προθεσμίας 10 ημερών (άρ. 102 § 4 εδ. ε΄).

11) Σε περίπτωση που διορίζεται ειδικός εντολοδόχος, η δικαστική απόφαση που τον διορίζει πρέπει να ορίζει τις πράξεις στις οποίες δύναται αυτός να προβαίνει και τη διάρκεια της εντολής (άρ. 102 § 6 εδ. γ΄). Η παρατήρηση αυτή ανάγεται στις παρατηρήσεις του Εισηγητή της Μειοψηφίας κ. Κ. Χατζηδάκη, ενώ για την ασάφεια της έκτασης των «ειδικών πράξεων» στην αρχική μορφή του Νομοσχεδίου βλ. Αλ. Ρόκα, Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων, Εκδ. Σάκκουλα, 2011, σ. 54.

12) Εφόσον συντρέχει σπουδαίος επιχειρηματικός ή κοινωνικός λόγος, η αναστολή διώξεων μπορεί να επεκτείνεται και σε εγγυητές ή λοιπούς συνοφειλέτες του οφειλέτη (άρ. 103 § 2).

13) Τα προληπτικά μέτρα δε θίγουν το δικαίωμα καταγγελίας και απόδοσης του μισθίου σε περίπτωση σύμβασης μίσθωσης, εφόσον ο οφειλέτης είναι υπερήμερος ως προς την καταβολή(6 ή περισσότερων μηνιαίων μισθωμάτων (άρ. 103 § 3 εδ. γ΄).

14) Απαλείφεται η δυνατότητα εξαιρέσεων από τα προληπτικά μέτρα για σπουδαίο επιχειρηματικό λόγο, ιδίως προκειμένου να πραγματοποιηθούν καταβολές σε σημαντικό προμηθευτή που αρνείται να προβεί σε νέες παραδόσεις, αν δεν εξοφληθεί (άρ. 103 § 5). Να σημειωθεί ότι η απάλειψη αυτής της διάταξης είχε προταθεί από τον γράφοντα (βλ. Αλ. Ρόκα, Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων, Εκδ. Σάκκουλα, 2011, σ. 60, 89). Πάντως, μία παρεμφερής ρύθμιση παραμένει στο άρ. 106ζ § 2 περ. δ΄ εδ. β΄, που επιτρέπει εξαιρέσεις από την αρχή της ισότητας των πιστωτών για σπουδαίο επιχειρηματικό λόγο (χωρίς όμως να αναφέρεται το παράδειγμα των προμηθευτών).

15) Στην άμεση επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης η κατάσταση πιστωτών μπορεί να έχει συνταχθεί ως 3 μήνες πριν την υποβολή της συμφωνίας στο δικαστήριο (άρ. 106β § 1 εδ. β΄).

16) Απαλείφεται το τεκμήριο του άρ. 106γ § 2 σχετικά με το πότε οι μέτοχοι αναμένεται να μη λάβουν μέρος στο προϊόν της εκκαθάρισης σε περίπτωση πτώχευσης («Τεκμαίρεται ότι συντρέχει η προηγούμενη περίπτωση όταν η λογιστική καθαρή θέση του οφειλέτη είναι αρνητική»).

17) Βελτιώνεται η διατύπωση του άρ. 106γ § 3.

18) Παρατείνεται το μέγιστο όριο της αναστολής διώξεων των μη συμβαλλόμενων πιστωτών μετά την επικύρωση της συμφωνίας από 3 σε 6 μήνες (άρ.106ε § 1 περ. η΄ εδ. β΄). Για το γεγονός ότι η τρίμηνη προθεσμία ήταν πολύ σύντομη βλ. Αλ. Ρόκα, Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων, Εκδ. Σάκκουλα, 2011, σ. 72-73, 89.

19) Η συμφωνία εξυγίανσης συνοδεύεται υποχρεωτικά από επιχειρηματικό σχέδιο (business plan) χρονικής διάρκειας ίσης με αυτή της συμφωνίας, το οποίο εγκρίνεται από τον οφειλέτη και την προβλεπόμενη συμφωνία των πιστωτών (άρ.106ε § 7), σύμφωνα με την πρόταση του Εισηγητή της Μειοψηφίας κ. Κ. Χατζηδάκη. Έτσι, οι εμπλεκόμενοι γνωρίζουν και συμφωνούν σε μία ρεαλιστική πορεία της επιχείρησης στο άμεσο μέλλον.

20) Η δικαστική απόφαση που επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης ή που απορρίπτει την αίτηση επικύρωσής δημοσιεύεται στο Γ.Ε.ΜΗ. και το Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ε.Τ.Α.Α. με επιμέλεια του μεσολαβητή, εφόσον υπάρχει, ή διαφορετικά του οφειλέτη (άρ.106ζ § 5).

21) Συνεπεία της επικύρωσης της συμφωνίας εξαλείφεται το αξιόποινο των αδικημάτων έκδοσης ακάλυπτων επιταγών και καθυστέρησης οφειλών προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία (άρ.106η § 3 εδ. β΄), σύμφωνα με την πρόταση της αντιπροέδρου του Δ.Σ.Α. κ. Ι. Καλαντζάκου. Τα αδικήματα θα πρέπει να έχουν τελεστεί πριν τη σύναψη της συμφωνίας εξυγίανσης.

22) Δεν επιτρέπεται ο ορισμός δημοσίων υπαλλήλων που υπηρετούν σε οικονομικές υπηρεσίες ως εμπειρογνωμόνων, μεσολαβητών ή ειδικών εντολοδόχων (άρ.106ι § 1 εδ. β΄).

23) Επεκτείνεται το προνόμιο όσων χρηματοδότησαν την επιχείρηση σε περίπτωση μεταγενέστερης πτώχευσης και σε χρηματοδοτήσεις που έγιναν κατά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την αίτηση ανοίγματος διαδικασίας εξυγίανσης μέχρι την επικύρωση της συμφωνίας, στο μέτρο που η παροχή του προνομίου αυτού προβλέπεται από τη διαδικασία εξυγίανσης (άρ. 154 περ. α΄, όπως τροποποιείται από την § 5 του άρ. 13 του Νομοσχεδίου). Θα πρόκειται, λοιπόν, κυρίως για πιστωτές που χρηματοδότησαν με κάθε τρόπο την επιχείρηση κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και είναι έτοιμοι να συναινέσουν σε συμφωνία, εφόσον το προνόμιο συμπεριλάβει και τις χρηματοδοτήσεις που παρείχαν πριν την επικύρωση της συμφωνίας. Συνεπώς, αν δεν προβλέπει κάτι η συμφωνία, χρηματοδοτήσεις προ της επικύρωσης της συμφωνίας δεν περιλαμβάνονται στο προνόμιο (κάτι που ήταν εν μέρει αμφισβητούμενο στο πλαίσιο της διαδικασίας συνδιαλλαγής, παρά τη σαφή διατύπωση των άρ. 105 § 4, 5 και 154 περ. α΄ ΠτωχΚ).

24) Η απόκτηση κινητών αξιών δεν γεννά υποχρέωση υποβολής δημόσιας πρότασης, εφόσον αποτελεί μέρος εξυγίανσης της εταιρίας βάσει των άρ. 99 επ. ΠτωχΚ (περ. η΄ του άρ. 8 του Ν. 3461/2006, όπως τροποποιείται με την § 7 του άρ. 13 του Νομοσχεδίου). Εννοείται ότι η απόκτηση αυτή γίνεται στο πλαίσιο επικυρωμένης συμφωνίας εξυγίανσης. Να σημειωθεί ότι ο νομοθέτης είχε παραλείψει να εντάξει στις εξαιρέσεις του άρ. 8 του Ν. 3461/2006, ο οποίος έκανε λόγο για τις διαδικασίες των άρ. 44 επ. Ν. 1892/1990, τις εξυγιαντικές διαδικασίες του έκτου και του εβδόμου κεφαλαίου του νέου ΠτωχΚ, και πλήρωση του κενού αυτού μπορούσε ενδεχομένως να γίνει βάσει της § 4 του άρ. 182 του ΠτωχΚ. Το Νομοσχέδιο προβλέπει μεν τις διαδικασίες του έκτου κεφαλαίου, παραλείπει όμως και πάλι το σχέδιο αναδιοργάνωσης του εβδόμου κεφαλαίου, αν και ούτως ή άλλως οι επιχειρήσεις που κηρύσσουν πτώχευση συνήθως διαγράφονται άμεσα από το Χρηματιστήριο.

25) Υπενθυμίζεται ότι έχει γίνει δεκτό, ότι επιχείρηση που είχε πετύχει συμφωνία του άρ. 44 Ν. 1892/1990, μπορεί να ζητήσει ένταξη στη διαδικασία συνδιαλλαγής (βλ. Αυγητίδη, ΧρΙΔ 2011, 301 επ.). Το Νομοσχέδιο διευκρινίζει ότι επιχειρήσεις που πέτυχαν συμφωνία συνδιαλλαγής, σύμφωνα με τα καταργηθέντα άρ. 99 επ. ΠτωχΚ, μπορούν να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στη διαδικασία εξυγίανσης, εφόσον συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις (άρ. 14 § 1 του Νομοσχεδίου). Αυτονόητο είναι ότι και επιχειρήσεις που δεν πέτυχαν τη σύναψη συμφωνίας συνδιαλλαγής μπορούν να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στη διαδικασία εξυγίανσης. Ασαφές παραμένει, αν επιχείρηση που πετυχαίνει συμφωνία εξυγίανσης μπορεί να ζητήσει στο μέλλον εκ νέου υπαγωγή στη διαδικασία.

26) Από τη θέση σε ισχύ του Νομοσχεδίου παρατείνονται για 60 μέρες οι εκκρεμούσες διαδικασίες συνδιαλλαγής (και όχι εξυγίανσης, όπως εσφαλμένα αναγράφεται) που βρίσκονται σε εξέλιξη, έστω κι αν λήξει η προθεσμία του άρ. 100 § 1 ΠτωχΚ (άρ. 14 § 2 εδ. β΄ του Νομοσχεδίου). Ορθώς παρέχεται αυτό το χρονικό διάστημα, ώστε τα μέρη να έχουν τη χρονική άνεση να προβούν στη σύναψη συμφωνίας με τους όρους του νέου νόμου, βάσει της μεταβατικής διάταξης του άρ. 14 § 2 εδ. α΄ του Νομοσχεδίου.

27) Η σημαντικότερη ίσως τροποποίηση που επήλθε στο Νομοσχέδιο είναι η εισαγωγή μιας ακόμη διαδικασίας, της ειδικής εκκαθάρισης (άρ. 106ια), στα πρότυπα της διαδικασίας του καταργηθέντος άρ. 46α Ν. 1892/1990, για την οποία βλ. Μάζη, Η ειδική εκκαθάριση των προβληματικών επιχειρήσεων, 2^η έκδ., 2005. Η διαδικασία αυτή αφορά επιχειρήσεις ορισμένου μεγέθους και λαμβάνει χώρα με αίτηση του οφειλέτη ή πιστωτή, μετά την επέλευση των λόγων κήρυξης σε πτώχευση του άρ. 3 ΠτωχΚ, ενώ αναστέλλεται η εξέλιξή της εφόσον εκκρεμεί διαδικασία εξυγίανσης. Πολύ σημαντική καινοτομία είναι ότι απαιτείται βεβαίωση τράπεζας ότι υπάρχει αξιόχρεος επενδυτής που ενδιαφέρεται για την αγορά του ενεργητικού της επιχείρησης. Αναστολή διώξεων των πιστωτών χορηγείται μετά από αίτηση, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρ. 103.