Με την υπ’ αριθμ. 1021/2010 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (αδημ.), έγιναν, μεταξύ άλλων, δεκτές αιτήσεις πτωχεύσεως – αποδοχής σχεδίου αναδιοργανώσεως των αιτουσών εταιρειών. Στο διατακτικό όμως της εν λόγω αποφάσεως παρατηρούμε δύο αντιφατικές μεταξύ τους διατάξεις. Από τη μία μεριά διατάσσεται η σφράγιση της περιουσίας των πτωχευσάντων εταιρειών από τον αρμόδιο Ειρηνοδίκη του τόπου όπου ευρίσκονται τα πράγματα και από την άλλη επιτρέπεται προσωρινά η συνέχιση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας στο αναγκαίο μέτρο για την διατήρηση της άυλης αξίας αυτών. Όμως, οι ανωτέρω διατάξεις της εν λόγω αποφάσεως αξιολογούνται ως αντιφατικές, αφού κατά τη μία τα περιουσιακά στοιχεία των εταιρειών θα πρέπει να σφραγιστούν, ενώ, κατά την άλλη, τους επιτρέπεται να συνεχίσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα ενόψει και της αποδοχής (ακριβέστερα προεγκρίσεως) του σχεδίου αναδιοργάνωσης. Όμως, πόσο είναι δυνατή η συνέχιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας των εταιρειών εάν σφραγιστεί η περιουσία τους και τα γραφεία της έδρας τους, τα οποία αποτελούν και το νευραλγικό κέντρο της λειτουργίας τους; Το ερώτημα είναι ρητορικό και οι αρνητικές συνέπειες μίας σφράγισης στην επιχειρηματική δραστηριότητα της επιχείρησης είναι προφανείς και αυταπόδεικτες όταν στην παρ. 2 του άρθρου 11 ΠτΚ ορίζεται ότι «Ο Ειρηνοδίκης θέτει τις σφραγίδες στις θύρες και τα παράθυρα του καταστήματος του οφειλέτη και των λοιπών ακινήτων του, καθώς και επί των κινητών του που ευρίσκονται εκτός κλειστού χώρου, ώστε να μην είναι δυνατή η είσοδος στα ακίνητα ή η αφαίρεση κινητών, χωρίς την καταστροφή των σφραγίδων». Το πρόβλημα βέβαια δεν αμβλύνεται με την εξαίρεση από την σφράγιση (βλ. παρ. 4 άρθρου 11 ΠτΚ) των εμπορικών βιβλίων, βραχυπρόθεσμων αξιογράφων κλπ..

Πράγματι, στο εδ. 1 της παρ. 1 του άρθρου 7 του ΠτΚ ορίζεται ότι «Με την απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση, το πτωχευτικό δικαστήριο διορίζει εισηγητή δικαστή και σύνδικο της πτώχευσης και διατάσσει τη σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας». Αρμόδιος, δε, κατ’ άρθρο 11 του ΠτΚ για τη σφράγιση, όπως αναφέρθηκε, είναι ο Ειρηνοδίκης του τόπου όπου βρίσκονται τα πράγματα τα οποία ανήκουν στην πτωχευτική περιουσία, που πρέπει να σφραγιστεί. Η ratio της ρυθμίσεως αυτής, σύμφωνα με την Έκθεση της Νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, είναι η εξασφάλιση της πτωχευτικής περιουσίας από τον κίνδυνο απόκρυψης ή αλλοίωσής της από τον οφειλέτη ή αφαίρεσης των αντικειμένων της από τρίτους (βλ. έθεση για το άρθρο 11). Το ότι η εν λόγω ρύθμιση αποσκοπεί αποκλειστικά στην διακρίβωση των στοιχείων της πτωχευτικής περιουσίας μέσω της απογραφής τους, επιρρωνύεται και από το άρθρο 11 παρ. 2 ΠτΚ, κατά το οποίο ο Εισηγητής πτωχεύσεων μπορεί να επιτρέψει να παραληφθεί η σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας, ακόμη και στην περίπτωση που δεν παρέχεται άδεια για την συνέχιση της λειτουργίας, αν κατά την κρίση του η απογραφή είναι δυνατόν να περατωθεί εντός μίας ημέρας. Έτσι, επιτυγχάνεται ο απώτερος στόχος της πτωχεύσεως που είναι η προάσπιση των συμφερόντων των πιστωτών και του πτωχού.

Περαιτέρω στην περίπτωση της παροχής προσωρινής αδείας για την συνέχιση της λειτουργίας της επιχείρησης, κατ’ άρθρο 78 ΠτΚ, ορίζεται στο εδ. 1 της παρ. 3 της εν λόγω διατάξεως ότι «Τα οικονομικά στοιχεία της συνεχιζόμενης επιχείρησης ελέγχονται από ορκωτό ελεγκτή...». Σύμφωνα δε με την έκθεση της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής ο έλεγχος της επιχείρησης από ορκωτό ελεγκτή γίνεται για την «..διασφάλιση της διαφάνειας της λειτουργίας της συνεχιζόμενης επιχείρησης..». Κατά συνέπεια ο σκοπός της σφράγισης, που όπως προεκτέθηκε, είναι απογραφή των περιουσιακών της στοιχείων, υπηρετείται κάλιστα και από τον έλεγχο της επιχείρησης από ορκωτό ελεγκτή, οπότε παρέλκει η σφράγιση, δεδομένου και ότι στις επιχειρήσεις που τηρούν βιβλία Γ’ κατηγορίας προβλέπεται η τήρηση «Ημερολογίου Παγίων» στις λοιπές δε η τήρηση «Βιβλίου Παγίων».

Εξ άλλου, όπως ήδη αναφέρθηκε, με την διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 78 ΠτΚ, είναι δυνατή η παροχή αδείας για τη συνέχιση της επιχειρηματικής του δραστηριότητας, στη περίπτωση που «...αποδεικνύεται ότι έτσι εξυπηρετούνται τα συμφέροντα των πιστωτών και στο αναγκαίο μέτρο για τη διατήρηση της άυλης αξίας της επιχείρησης». Η δικαιολογητική βάση λοιπόν της σχετικής ρυθμίσεως έγκειται στο ότι κατά τον τρόπο αυτό αφ’ ενός μεν μπορεί να υπηρετείται η καλύτερη ικανοποίηση των πιστωτών αφ’ ετέρου μπορεί να επιτυγχάνεται η διατήρηση της άυλης αξίας της επιχείρησης, όπως άλλωστε αυτό επιτάσσει και το άρθρο 1 ΠτΚ. Επίσης ευεργετικές συνέπειες υπαρχουν και για την οικονομία, την κοινωνική ασφάλιση, μείωση ανεργίας κλπ.

Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι στη περίπτωση που επιτραπεί από το πτωχευτικό δικαστήριο η συνέχιση (προσωρινά) της επιχειρηματικής δραστηριότητας από την πτωχεύσασα εταιρεία, η σφράγιση της περιουσίας της κατ’ άρθρο 7 παρ. 1 ΠτΚ αντιβαίνει στην ρύθμιση του άρθρου 78 ΠτΚ γαιτί ακριβώς αντιστρατεύεται – για όσο χρόνο παραμένει σφραγισμένη η περιουσία της εταιρείας - την διατήρηση της άυλης αξίας της περιουσίας της πτωχεύσασας εταιρείας. Είναι δε γνωστό στη πράξη πόσο μπορεί να καθυστερήσει η διαδικασία αποσφράγισης, όταν μάλιστα συντρέχει και περίπτωση αντικασταστάσεως του συνδίκου λόγω παραιτήσεώς του.

Ενόψει των ανωτέρω θα πρέπει να γίνει δεκτό ερμηνευτικά (με τελολογική συστολή) ότι το άρθρο 7 ΠτΚ, που επιτάσσει, μεταξύ άλλων την σφράγιση της περιουσίας της πτωχεύσασας επιχειρήσεως, δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση που επιτρέπεται με την απόφαση του πτωχευτικού δικαστηρίου η συνέχιση της λειτουργίας της επιχειρήσεως.